کم شنوایی مادرزادی را بشناسید !

شناخت کم شنوایی مادرزادی 

کم شنوایی مادرزادی یکی از چالش‌های مهم سلامت عمومی است که از بدو تولد در برخی نوزادان وجود دارد و می‌تواند تأثیرات عمیقی بر رشد زبانی، اجتماعی و شناختی کودک داشته باشد. این وضعیت به معنای کاهش یا عدم توانایی شنوایی در یک یا هر دو گوش است که در هنگام تولد یا اندکی پس از آن تشخیص داده می‌شود.

اهمیت شناخت کم شنوایی مادرزادی نه تنها به دلیل تأثیر آن بر مهارت‌های ارتباطی کودک است، بلکه به علت ارتباط عمیق آن با کیفیت زندگی و روابط اجتماعی نیز می‌باشد. تشخیص به‌موقع و مداخله زودهنگام می‌تواند به کودک کمک کند تا مهارت‌های زبانی و گفتاری خود را توسعه دهد و در جامعه به شکلی فعال حضور داشته باشد.

بیشتر بدانید : بهترین سمعک برای کم شنوایی 

شناخت کم شنوایی مادرزادی

• انواع کم شنوایی مادرزادی

کم شنوایی مادرزادی به انواع مختلفی تقسیم می‌شود که هر یک بر اساس علت و محل آسیب شنوایی دسته‌بندی می‌گردند:

1- کم شنوایی حسی‌عصبی: این نوع کم شنوایی نتیجه آسیب به گوش داخلی (حلزون گوش) یا مسیرهای عصبی شنوایی است. معمولاً دائمی است و ممکن است شدت آن از خفیف تا عمیق متغیر باشد.
2- کم شنوایی انتقالی: این نوع کم شنوایی ناشی از مشکلات در گوش میانی یا خارجی است که مانع از انتقال صحیح صدا به گوش داخلی می‌شود. برخلاف نوع حسی‌عصبی، اغلب با درمان‌های پزشکی یا جراحی قابل بهبود است.
3- کم شنوایی آمیخته: ترکیبی از کم شنوایی حسی‌عصبی و انتقالی است که به دلیل آسیب همزمان به گوش داخلی و میانی ایجاد می‌شود. این نوع کم شنوایی نیاز به روش‌های درمانی ترکیبی دارد.

• درجه‌بندی کم شنوایی مادرزادی

کم شنوایی مادرزادی بر اساس شدت و میزان افت شنوایی نیز درجه‌بندی می‌شود:

1- کم شنوایی خفیف: نوزاد قادر به شنیدن صداهای بلند است اما ممکن است صداهای آرام یا دور را نشنود. این می‌تواند بر وضوح گفتار اثر بگذارد.
2- کم شنوایی متوسط: کودک تنها صداهای بلند را می‌شنود و ممکن است بدون تقویت‌کننده‌های شنوایی، در درک گفتار با مشکل مواجه شود.
3- کم شنوایی شدید: کودک قادر به شنیدن اکثر صداها نیست و نیاز به استفاده از وسایل شنوایی پیشرفته دارد.
4- کم شنوایی عمیق: نوزاد تقریباً هیچ صدایی را نمی‌شنود و معمولاً برای برقراری ارتباط به کاشت حلزون یا زبان اشاره نیاز دارد.

علائم و نشانه‌های کم شنوایی مادرزادی

تشخیص کم شنوایی مادرزادی در مراحل اولیه زندگی به شدت حائز اهمیت است، زیرا این اختلال می‌تواند مستقیماً بر رشد گفتار، زبان و مهارت‌های اجتماعی کودک اثر بگذارد. علائم این نوع کم شنوایی بسته به سن کودک متفاوت است و باید والدین و مراقبان نسبت به این نشانه‌ها آگاهی کافی داشته باشند.

• 1*علائم در نوزادان

1. عدم واکنش به صداهای بلند: نوزادان معمولاً در برابر صداهای ناگهانی و بلند واکنش نشان می‌دهند. اگر نوزادی حتی در برابر صداهای شدید، مانند صدای کوبیدن در یا بوق ماشین، واکنشی نشان ندهد، این می‌تواند نشانه‌ای از کم شنوایی باشد.
2. عدم چرخش سر به سمت صدا: نوزادان سالم از حدود ۳ تا ۴ ماهگی شروع به دنبال کردن صداها با چشم یا چرخاندن سر می‌کنند. عدم این واکنش می‌تواند زنگ خطری برای کم شنوایی باشد.
3. عدم واکنش به صدای والدین: نوزادان معمولاً با شنیدن صدای والدین آرام می‌شوند یا لبخند می‌زنند. اگر نوزادی به صدا یا گفتار اطرافیان بی‌تفاوت باشد، بررسی شنوایی ضرورت دارد.

• 2*علائم در کودکان نوپا

1. تاخیر در گفتار: یکی از واضح‌ترین نشانه‌های کم شنوایی در کودکان نوپا، تاخیر در شروع تکلم است. کودکی که در زمان معمول شروع به غان و غون نمی‌کند یا کلمات ساده‌ای مثل «ماما» و «بابا» را در حدود یک‌سالگی بیان نمی‌کند، ممکن است با کم شنوایی مواجه باشد.
2. پاسخ ندادن به صداهای آرام: اگر کودک تنها به صداهای خیلی بلند واکنش نشان می‌دهد و صداهای آرام یا گفتار معمولی را نادیده می‌گیرد، باید شنوایی او مورد بررسی قرار گیرد.
3. عدم توجه به محیط صوتی: کودکان کم شنوا ممکن است توجهی به صداهای اطراف، مانند زنگ تلفن یا صدای حیوانات خانگی، نداشته باشند.

• 3*علائم در دوران پیش‌دبستانی

1. اشکال در درک گفتار: کودکانی که به سن پیش‌دبستانی می‌رسند، اگر دچار کم شنوایی مادرزادی باشند، معمولاً در درک گفتار و دستورات شفاهی مشکل دارند.
2. صحبت کردن با صدای بلند: بسیاری از کودکان کم شنوا تمایل دارند با صدای بلند صحبت کنند زیرا نمی‌توانند میزان صدای خود را بشنوند و تنظیم کنند.
3. سوالات مکرر: کودکان ممکن است مدام از دیگران بخواهند جملات را تکرار کنند یا پاسخ‌های نامرتبط به سوالات بدهند، که این می‌تواند نشانه‌ای از عدم شنوایی صحیح باشد.

والدین و مراقبان باید این علائم را جدی بگیرند و در صورت مشاهده هر یک از این موارد، به سرعت به متخصص شنوایی‌شناسی مراجعه کنند تا غربالگری شنوایی انجام شود.

 علل ژنتیکی کم شنوایی مادرزادی

ژنتیک نقش عمده‌ای در کم شنوایی مادرزادی ایفا می‌کند. تحقیقات نشان داده است که حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد موارد کم شنوایی مادرزادی ریشه ژنتیکی دارند.

1-جهش‌های ژنتیکی: برخی جهش‌های ژنتیکی که بدون سابقه خانوادگی رخ می‌دهند، می‌توانند موجب کم شنوایی مادرزادی شوند. این جهش‌ها ممکن است به صورت اتوزومال غالب یا مغلوب به ارث برسند.
2-سندروم‌های مرتبط با کم شنوایی: کم شنوایی مادرزادی می‌تواند بخشی از یک سندروم پیچیده‌تر باشد. برخی از این سندروم‌ها شامل موارد زیر هستند:
3-سندروم واردنبرگ: مشخصه این سندروم شامل کم شنوایی همراه با تغییر رنگ مو و چشم است.
4-سندروم آشر: ترکیبی از کم شنوایی و اختلالات بینایی را شامل می‌شود.
5-سندروم پندرد: همراه با کم شنوایی و مشکلات تیروئید است.

• تشخیص ژنتیکی زودهنگام می‌تواند به برنامه‌ریزی درمانی و پیشگیری از مشکلات بعدی کمک کند.

عوامل غیرژنتیکی کم شنوایی مادرزادی

گاهی اوقات، کم شنوایی مادرزادی ناشی از عوامل محیطی یا شرایط خاص دوران بارداری است.

1. عفونت‌های دوران بارداری: برخی عفونت‌ها می‌توانند در دوران بارداری به جنین منتقل شوند و باعث آسیب به سیستم شنوایی شوند، مانند:
2. سرخجه: یکی از علل شناخته‌شده کم شنوایی مادرزادی که در سه‌ماهه اول بارداری تأثیر می‌گذارد.
3. سیتومگالوویروس (CMV): این ویروس می‌تواند سیستم عصبی مرکزی جنین را تحت تأثیر قرار دهد.
4. تولد زودرس: نوزادانی که نارس به دنیا می‌آیند و وزن آن‌ها کمتر از ۱۵۰۰ گرم است، در معرض خطر بیشتری برای کم شنوایی قرار دارند.
5. زردی شدید نوزادی: زردی که منجر به کرن‌ایکتروس (آسیب به مغز) شود، می‌تواند به سیستم شنوایی نوزاد آسیب برساند.

عوامل محیطی مؤثر بر کم شنوایی مادرزادی

عوامل محیطی نیز نقش مهمی در بروز کم شنوایی مادرزادی دارند:

• قرار گرفتن در معرض مواد سمی: برخی مواد شیمیایی و داروهای خاص که مادر در دوران بارداری مصرف می‌کند، می‌توانند به شنوایی جنین آسیب برسانند.
• داروهای اتوتوکسیک: داروهایی که باعث آسیب به گوش داخلی می‌شوند، مانند جنتامایسین، استرپتومایسین و برخی داروهای شیمی‌درمانی.
• قرار گرفتن در معرض سر و صدای زیاد: اگر جنین در معرض صدای بیش از حد بلند قرار گیرد، مانند محیط‌های صنعتی یا مراسم پرسروصدا، احتمال آسیب به شنوایی افزایش می‌یابد.
• تشخیص علت کم شنوایی مادرزادی به متخصصان کمک می‌کند تا راهکارهای درمانی و حمایتی مناسبی را برای کودک فراهم کنند.